Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleneşeli bir düzen değildir. Tüze, toplum içre insanların harbiden ne davrandıklarını değil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Türe kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene koyuvermek, sosyal hayatın gerçekleşmesini sağlamak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin muhalifsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, banko dürüst kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum içre insanların gidişat ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte hukuk, beşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-beşer, beşer-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence altına düzenınmasıdır. Tüze, insaniyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biraşırı düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak tamlayan fikirlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini sağlamak maksadıyla konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, doğru ve seçimın hepsidür. Daha yaygın bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal yaşfakat düzenidir. Tüze Kelime Anlamı Tüze kelimesi Arabi “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğyüce olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “doğru” kelimesinin çoğyüce “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na nazaran hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk demeında da kullanılır. Teknik Anlamı Tüze dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir teşhism örgülamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içre asıl olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri iş meydan kısmına Özel Tüze, eşhas ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Tüze, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun sarrafiyelıca madun dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Tüze kuralları beşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun şayan hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle benzeri nitelikteki tam durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze meydanında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Tüze düzenini katkısızlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları kösteklemek karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve varlık cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kazanç mantinota; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları kabilinden ayrı ayrı hukuk dallarında ayrı ayrı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasi fikirleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş sosyal bir yaşfakat düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik içre bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Toplumsal İhtiyaçların önlanması) Hukukun kılgısal amacını, sosyal gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile toplum içre yaşayan insanların, birbirleri ile oluşturmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın örgüsından meydana gelen ihtiyaçlarını muhaliflamaya çdüzenışır. Tüze bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni hayatın asıl gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın saf örgüsına ve bundan müterakki gelen gereksinimlerine orantılı yapmak zorundadır. Tüze önemli ölçüde, soylu erki gerçeklere de bağlıdır; soylu erki ihtiyaçlara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Türe Tüze bu fonksiyonu ile belli bir tertip altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük teşhismıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yapmak üzere iki ayrı ayrı anlamda kullanılır. Türe esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet demeında kişisel bir özelliği deyimler. şahıs her çağ haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni yaymak uğrunda mütemadi ve değmeselemez bir çaba gösterir. İşte bu gidişat ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet fehvaı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk meydanında hukuki şayan olarak söylenti konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Topluluk karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karıneren kurallar tamü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve dökmek durumunda bulunmuş olduğuna nazaran, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Tüze bir toplum düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; ister bulunan düzeni kollamak, gerekse onu değmeseletirmeyi meşrulaştırmak karınin her çağ adalete sarrafiyevurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta muhalifmıza oturmuş hukuk düzenlerinin asli örneği, olması gereken hukuk demeında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan hukuk düzenlerinin namına orantılı olup olmadığı açısından bir şayan ve kıymetlendirme ölçüsü olabilir. Tekrar bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi muhaliflıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Uygun olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşfakat uyacak, hem de bu sosyal hayatın amerikan barış içre sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çdüzenışacaktır.
Film